भारताच्या आर्थिकतेचा कणा मजबूत होत चालला असून, आता डिजिटल क्षेत्रातही भारताची मोठी छाप उमटली आहे. हल्लीच प्रकाशित झालेल्या अहवालानुसार, भारत 2023 मध्ये जगातील चौथ्या क्रमांकाचे डिजिटल सेवा निर्यातक बनला आहे. ही बाब भारताच्या वाढत्या डिजिटल सामर्थ्याची आणि आंतरराष्ट्रीय व्यापारात वाढत्या हिस्सेदारीची निदर्शक आहे.
अहवालानुसार, भारताचे डिजिटल सेवा निर्यात 2023 मध्ये तब्बल $257 अब्ज इतके झाले असून, ही पूर्वीच्या वर्षाच्या तुलनेत 17% वाढ आहे. ही वाढ ही चीन आणि जर्मनीच्या तुलनेत लक्षणीयरीत्या जास्त आहे.
भारताच्या यशस्वी वाढीमागील कारणे
- कुशल कामगारांचा मोठा पूल: भारतात आयटी आणि संबंधित क्षेत्रातील मोठा आणि कुशल कामगारांचा पूल उपलब्ध आहे.
- स्पर्धात्मक दर: भारतात इतर विकसित देशांच्या तुलनेत डिजिटल सेवांसाठी स्पर्धात्मक दर उपलब्ध आहेत.
- सरकारी पाठबळ: सरकारच्या धोरणांमुळे डिजिटल सेवा क्षेत्राचा विकास होत आहे.
भारताची ही यशस्वी वाढ पुढेही कायम राहण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे येत्या काळात जागतिक डिजिटल सेवा क्षेत्रात भारत एक प्रमुख शक्ती म्हणून उदयास येईल यात शंका नाही.
भारताने जगातील चौथ्या क्रमांकाचे डिजिटल सेवा निर्यातक म्हणून स्थान मिळवल्यानंतर, पुढील वाटचाल कोणत्या दिशेने असेल याची उत्सुकता सर्वांनाच आहे. या क्षेत्रात भारताच्या यशस्वी वाढीसाठी काही प्रमुख गोष्टी खालीलप्रमाणे आहेत:
- नवनवीनकल्पना आणि संशोधनावर भर: भारतातील स्टार्टअप्स आणि IT कंपन्यांनी आणखी नवनवीनकल्पनात्मक आणि अभिनव सेवा विकसित करण्यावर भर द्यावा. यामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत भारताची स्पर्धात्मकता आणखी वाढेल.
- कुशल कामगारांचा पुरवठा राखणे: IT क्षेत्रातील कुशल कामगारांची सतत मागणी लक्षात घेऊन, भारताने त्यांच्या शिक्षण आणि प्रशिक्षणावर अधिक भर द्यावा. यामुळे भविष्यातील गरजांची पूर्तता करता येईल.
- डिजिटल पायाभूत सुविधांवर गुंतवणूक: भारताने देशभर मजबूत आणि परवडणारी डिजिटल पायाभूत सुविधा विकसित करण्यावर भर द्यावा. यामुळे ग्रामीण भागातील लोकांनाही डिजिटल सेवांचा लाभ घेता येईल.
वर उल्लेख केलेल्या बाबींवरून स्पष्ट आहे की, भारताच्या समोर डिजिटल क्षेत्रात आघाडी घेण्याची मोठी संधी आहे. सरकार, उद्योग आणि शिक्षणसंस्था यांच्या समन्वयातून भारत हा जगातील डिजिटल सेवांचा हब बनू शकतो.