भारतातील सर्वात मोठ्या खासगी बँकांपैकी एक असलेल्या कोटक महिंद्रा बँकेवर रिझर्व्ह बँकेने (RBI) कठोर कारवाई केली आहे. रिझर्व्ह बँकेने दिलेल्या आदेशानुसार, कोटक महिंद्रा बँकेला आता ऑनलाईन आणि मोबाईल बँकिंग चॅनेलद्वारे नवीन खातेधारक जोडण्यावर आणि नवीन क्रेडिट कार्ड जारी करण्यावर बंदी घालण्यात आली आहे. भारतीय रिझर्व्ह बँकेने ही कारवाई बँकेच्या माहिती तंत्रज्ञान (IT) पायाभूत सुविधा आणि धोका व्यवस्थापन (Risk Management Framework) यामधील कमकुवतीचे कारण देऊन केली आहे.
गेल्या दोन वर्षांपासून बँकेच्या IT मध्ये कमकुवतपणा आढळून आला आहे. यामध्ये सतत सेवा बंद पडणे (outages) आणि डाटा सुरक्षा (data security) प्रणालीमधील त्रुटींचा समावेश आहे. रिझर्व्ह बँकेच्या म्हणण्यानुसार, मजबूत IT पायाभूत सुविधा आणि धोका व्यवस्थापन नसल्यामुळे बँकेची ऑनलाईन आणि डिजिटल बँकिंग सेवांवर गंभीर परिणाम होऊ शकतात. यामुळे ग्राहकांनाही अडचणींचा सामना करावा लागू शकतो.
रिझर्व्ह बँकेने जारी केलेल्या पत्रात म्हटले आहे की, “कोटक बँकेने गेल्या २०२२ आणि २०२३ च्या IT तपासणी दरम्यान चिंताजनक असे मुद्दे समोर आले आहेत. यामध्ये IT यादी व्यवस्थापन (inventory management), पॅच आणि बदल व्यवस्थापन (patch and change management), वापरकर्ता प्रवेश व्यवस्थापन (user access management), विक्रेता जोखीम व्यवस्थापन (vendor risk management), डाटा सुरक्षा (data security) आणि व्यवसाय सातत्य योजना (business continuity planning) यांचा समावेश आहे.”
सध्या कोटक महिंद्रा बँकेच्या अस्तित्वात असलेल्या ग्राहकांवर या निर्बंधाचा कोणताही परिणाम होणार नाही. अस्तित्वात असलेले ग्राहक पूर्वीप्रमाणेच सर्व बँकिंग सेवांचा लाभ घेऊ शकतात, त्यांच्या क्रेडिट कार्डाचा वापर सुरू ठेवू शकतात. मात्र, नवीन ग्राहक ऑनलाईन आणि मोबाईल बँकिंगद्वारे खाते उघडू शकणार नाहीत तसेच नवीन क्रेडिट कार्डही जारी केले जाणार नाहीत.
रिझर्व्ह बँकेचा हा निर्णय बँकांना डिजिटल सुरक्षेची महत्त्वाची आठवण करून देणारा आहे. ग्राहकांची माहिती आणि आर्थिक सुरक्षा राखणे ही सर्व बँकांची जबाबदारी आहे. या प्रकरणातून शिकून घेऊन कोटक महिंद्रा बँकेने आपली IT पायाभूत सुविधा मजबूत केली तर ग्राहकांचा विश्वास आणखी वाढण्यास मदत होईल.