पुणे, 3 जून 2024: भारताच्या आर्थिक व्यवहारांमध्ये क्रांती घडवून आणणाऱ्या युएपीआय (Unified Payments Interface) ने आणखी एक विक्रम नोंदवला आहे. मे 2024 मध्ये झालेल्या व्यवहारांची आकडेवारी समोर आली असून त्यानुसार, या महिन्यात तब्ब्ल 14.04 अब्ज इतके व्यवहार झाले आहेत. या व्यवहारांची एकूण रक्कम तर तब्ब्ल 20.45 लाख कोटी रुपये इतकी आहे! ही आतापर्यंतची सर्वाधिक रक्कम आणि व्यवहारांची संख्या असून, युएपीआयच्या वाढत्या लोकप्रियतेची आणि वापराची मोठी पहणी देऊन जाते.
नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) कडून ही आकडेवारी समोर आली आहे. एप्रिल 2024 च्या तुलनेत मे महिन्यात व्यवहारांची संख्या 6 टक्क्यांनी तर रक्कमेची वाढ 4 टक्क्यांनी झाली आहे. एप्रिलमध्ये 13.30 अब्ज व्यवहार झाले होते तर रक्कम 19.64 लाख कोटी रुपये इतकी होती. फक्त एवढंच नाही तर मे 2023 च्या तुलनेत मे 2024 मध्ये व्यवहारांची संख्या आणि रक्कम अनुक्रमे 49 टक्के आणि 39 टक्क्यांनी वाढली आहे.
युएपीआय वापरण्याचे सोईस्करपणा आणि त्याच्या व्यापक स्वीकृतीमुळे या वाढीचे श्रेय दिले जाऊ शकते. किराणा दुकानापासून मोठ्या रिटेल चेनपर्यंत सर्वत्र युएपीआय पेमेंट स्वीकारले जात आहे. तसेच बिल पेमेंट, रिचार्ज, फंड ट्रांसफरसारखे विविध व्यवहार युएपीआयच्या माध्यमातून सहजतेने करता येतात. या सोईस्करतेमुळे मोबाईल पेमेंटमध्ये युएपीआयचा वाटा वाढत चालला असून भारताच्या डिजिटल अर्थव्यवस्थेला मोठी बूस्ट मिळत आहे.
NPCI च्या म्हणण्यानुसार, आर्थिक वर्ष 24 मध्ये झालेल्या सर्व डिजिटल पेमेंटपैकी चार पैकी तब्ब्ल तीन पेमेंट युएपीआयच्या माध्यमातून झाले आहेत. हे युएपीआयच्या यशस्वितेचे आणि लोकप्रियतेचे मोठे उदाहरण आहे. शिवाय, युएपीआय Apps मधील स्पर्धेद्वारे ग्राहकांना विविध फीचर्स आणि ऑफर्स मिळत आहेत ज्यामुळे युएपीआयचा वापर अधिकाधिक वाढत चालला आहे.
NPCI युएपीआय सेवा आणखी देशांमध्ये विस्तारण्याचा विचार करत आहे. यामुळे येत्या काळात व्यवहारांची संख्या आणि रक्कम आणखी वाढण्याची शक्यता आहे. त्याचबरोबर युएपीआय Apps मधील सुरक्षा आणखी मजबूत करण्यावर भर दिला जाणार आहे जेणेकरून ऑनलाईन फसवणूक पासून ग्राहकांचे संरक्षण करता येईल.
युएपीआयच्या यशस्वितेचे अनेक पैलू आहेत. त्यापैकी काही खास गोष्टी म्हणजे:
- सोईस्कर आणि सुरक्षित पेमेंट्स: युएपीआय वापरणे अतिशय सोईस्कर आहे. पेमेंट करण्यासाठी फक्त तुमच्या UPI पिनची गरज असते. त्याचबरोबर, युएपीआय दोन-पक्षीय प्रमाणीकरण वापरते ज्यामुळे तुमच्या हिशोबाचा आणि पेमेंटचा तपशील फक्त तुम्हाला आणि ज्याला तुम्ही पेमेंट करत आहात त्यांनाच माहिती असते.
- सरकारी योजनांचा समावेश: अनेक सरकारी योजनांमध्ये युएपीआयचा वापर केला जातो. यामुळे लाभार्थ्यांना थेट त्यांच्या बँक खात्यांमध्ये पेमेंट जमा होतात. यामुळे पारदर्शकता वाढते आणि भ्रष्टाचाराची शक्यता कमी होते.
युएपीआय भारताच्या आर्थिक व्यवहारांमध्ये मोठी क्रांती घडवून आणत आहे. त्याच्या सोईस्करपणा, सुरक्षितते आणि विविध फायद्यांमुळे युएपीआयचा वापर सतत वाढत आहे. पुढच्या काळात युएपीआय आणखी वाढेल आणि भारताच्या आर्थिक विकासात महत्वाची भूमिका बजावेल अशी अपेक्षा आहे.