भारतीय ऑटोमोबाईल उद्योगाला जागतिक स्तरावर सुरू असलेल्या सेमीकंडक्टर (चिप) तुटवड्याचा जबर फटका बसत आहे. उत्पादनात मोठ्या प्रमाणात अडथळे येत असून, अनेक वाहन निर्मात्यांना उत्पादन रोखावे लागत आहे. परिणामी, वाहनांच्या किमती वाढत आहेत आणि ग्राहकांना त्यांच्या गाड्यांसाठी अधिक प्रतीक्षा करावी लागत आहे.
कोरोना महामारीच्या काळात इलेक्ट्रॉनिक्स उत्पादनांची मागणी मोठ्या प्रमाणात वाढली. परिणामी, सेमीकंडक्टरच्या उत्पादनावर मोठा ताण पडला. या तुटवड्याचे कारण अनेक आहेत, ज्यात जागतिक पुरवठा साखळीतील अडचणी, अमेरिके-चीन व्यापार तणाव, आणि कोविडमुळे कारखान्यांचे बंद पडणे यांचा समावेश आहे.
भारतातील मोठ्या वाहन निर्मात्या कंपन्यांवर याचा विशेषतः परिणाम झाला आहे. मारुती सुझुकी, टाटा मोटर्स, महिंद्रा अँड महिंद्रा यासारख्या दिग्गज कंपन्यांना त्यांच्या उत्पादनात कपात करावी लागत आहे. काही प्रकरणांमध्ये तर कंपन्यांना उत्पादन पूर्णतः थांबवावे लागले आहे. काही लोकप्रिय मॉडेल्ससाठी प्रतीक्षा कालावधी (वेटिंग पीरियड) ६ महिन्यांपर्यंत वाढला आहे. यामुळे ग्राहकांमध्ये असंतोष पसरत आहे, तसेच विक्रीत घट होत आहे.
या चिप संकटामुळे वाहन निर्मात्यांनी आपली उत्पादन धोरणे बदलली आहेत. त्यांनी सध्या ज्या मॉडेल्सची मागणी अधिक आहे किंवा प्रीमियम श्रेणीतील मॉडेल्सवर अधिक लक्ष केंद्रित केले आहे, कारण त्यांच्यावर चांगला नफा मिळू शकतो. परिणामी, मध्यम श्रेणीतील मॉडेल्ससाठी प्रतीक्षा कालावधी आणखीनच वाढला आहे.
भारतीय सरकार आणि उद्योग क्षेत्रातील तज्ञ या समस्येवर दीर्घकालीन उपाय शोधत आहेत. देशांतर्गत सेमीकंडक्टर उत्पादन क्षमता वाढवण्यावर भर दिला जात आहे. यासाठी सरकारने ‘मेक इन इंडिया’ अंतर्गत विविध योजना जाहीर केल्या आहेत, ज्यामुळे भारतात चिप्सचे उत्पादन सुरू होईल अशी अपेक्षा आहे. परंतु, या सर्व उपायांना प्रत्यक्षात येण्यासाठी वेळ लागेल आणि तोपर्यंत वाहन उद्योगाला चिप तुटवड्याचा फटका सहन करावा लागणार आहे.
तज्ञांच्या मते, हा सेमीकंडक्टर तुटवडा अजून काही काळ चालू राहण्याची शक्यता आहे. त्याचा परिणाम केवळ वाहन उद्योगावरच नव्हे तर इतर अनेक क्षेत्रांवरही होणार आहे. इलेक्ट्रॉनिक्स, स्मार्टफोन्स, गेमिंग कन्सोल्स आणि वैद्यकीय उपकरणे यासारख्या इतर उद्योगांवरही सेमीकंडक्टर तुटवड्याचा परिणाम जाणवेल.
भारतीय ऑटोमोबाईल उद्योगाने या संकटावर मात करण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञान आणि इलेक्ट्रिक वाहनांवर (EV) अधिक लक्ष केंद्रित करणे सुरू केले आहे. यामुळे देशांतर्गत उत्पादनाला चालना मिळेल, आणि भारत आपली जागतिक बाजारातील स्पर्धात्मकता टिकवून ठेवू शकेल.
तत्पूर्वी, ग्राहकांना त्यांचे नवीन वाहन घेण्यासाठी प्रतीक्षा करावी लागणार असून, वाहनांच्या किमती आणखी वाढण्याची शक्यता आहे.
भारतीय ऑटोमोबाईल उद्योग या संकटातून सावरण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय पातळीवर सेमीकंडक्टरच्या उपलब्धतेसाठी प्रयत्न करत आहे, तसेच देशांतर्गत उत्पादन क्षमता वाढवण्याच्या दिशेने वाटचाल करत आहे. चिप तुटवड्यामुळे उद्योगाला मोठे नुकसान होत असले तरी, यावर मात करण्यासाठी दीर्घकालीन उपाय आणि तंत्रज्ञानाचा वापर यांची महत्त्वाची भूमिका असेल.