Ott Platform Banned: भारतात मनोरंजनाचा एक मोठा भाग बनलेल्या ओटीटी (ओवर द टॉप) प्लॅटफॉर्म्सवर नुकतीच सरकारने कारवाई केली आहे. अश्लील, अमर्यादित आणि काही प्रकरणांमध्ये अश्लील सामग्री प्रदर्शित केल्यामुळे तब्बल 18 ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर बंदी घालण्यात आली आहे. या निर्णयामुळे भारतातील ऑनलाईन मनोरंजनाच्या क्षेत्रात खळबळ उडाली आहे.
Table of Contents
Ott Platform Banned: सरकारच्या कारवाईमागील कारणे
- अश्लील आणि अमर्यादित सामग्री: या प्लॅटफॉर्मवर अत्यधिक अश्लील आणि अमर्यादित दृश्यांचे चित्रण केले जात होते. यामुळे समाजात विशेषत: तरुणांवर वाईट अपव्यवहार वाढण्याची शंका व्यक्त केली जात होती.
- नियम आणि अटींचे उल्लंघन: माहिती तंत्रज्ञान कायदा, 2000 (Information Technology Act, 2000) अंतर्गत ठरवून दिलेल्या नियमांचे आणि अटींचे उल्लंघन या प्लॅटफॉर्मद्वारे केले जात होते.
- सामग्रीवर नियंत्रणाचा अभाव: या ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर प्रदर्शित होणार्‍या सामग्रीवर कोणतेही नियंत्रण नव्हते. त्यामुळे अनावश्यक आणि हानिकारक मजकूर सहज उपलब्ध होत होता.
बॅन झालेले ओटीटी प्लॅटफॉर्म
- Dreams Films
- Neon X VIP
- MoodX
- Voovi
- Besharams
- MojFlix
- Yessma
- Hunters
- Hot Shots VIP
- Uncut Adda
- Rabbit
- Fugi
- Tri Flicks
- Xtramood
- Chikooflix
- X Prime
- Nuefliks
- Prime Play
ह्या यादीत 10 Apps आणि 56 सोशल मीडिया अकाउंट्स सुद्धा सामील आहेत.
Ott Platform Banned:बंदी घालण्याची कार्यवाही
- माहिती आणि प्रसारण मंत्रालयाने (Ministry of Information and Broadcasting) या 18 ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर बंदी घालण्याचे आदेश दिले.
- यासोबतच संबंधित सोशल मीडिया अकाउंट्स, वेबसाइट्स आणि Apps वर देखील कारवाई करण्यात आली आहे.
- गुगल प्ले स्टोअर (Google Play Store) आणि ऍपल ऍप स्टोअर (Apple App Store) वरून या Apps हटवल्या गेल्या आहेत.
या कारवाईचा प्रभाव:
- सरकारच्या या निर्णयामुळे अश्लील आणि अमर्यादित मजकूर ऑनलाईनवर उपलब्ध होण्यावर नियंत्रण येण्याची अपेक्षा आहे.
- ऑनलाईन मनोरंजनाच्या क्षेत्रात एक जबाबदारी निर्माण होईल.
- इतर ओटीटी प्लॅटफॉर्मवर देखील नियमावली आणि अटींचे काटेकोरपणे पालन करण्याची बंधने येतील.
पुढचा मार्ग:
- सरकारने स्पष्ट आणि काटेकोर नियमावली आखणे आवश्यक आहे जेणेकरून मनोरंजनावर नियंत्रण राखताना कलात्मक स्वातंत्र्यावर आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्यावर परिणाम होणार नाही.
- ओटीटी प्लॅटफॉर्मने सुद्धा जवाबदारीने वागण्याची आवश्यकता आहे, जेणेकरून लहान मुलांवर कोणताही वेगळा परिणाम होता कामा नये.
आवश्यक सुधारणा:
- वर्गीकरण प्रणाली (Classification System): वयानुसार वर्गीकरण करणारी प्रणाली अस्तित्वात येणे गरजेचे आहे. यामुळे प्रेक्षकांना कोणती सामग्री त्यांच्यासाठी योग्य आहे आणि कोणती नाही हे सहज कळेल.
- आत्मियंत्रणा (Self-regulation): ओटीटी प्लॅटफॉर्म स्वतः देखरेखीचे तत्त्व राबवून अयोग्य सामग्री प्रदर्शित होणे रोखू शकतात.
- माहिती तंत्रज्ञान कायद्यांत सुधारणा: माहिती तंत्रज्ञान कायद्यात सुधारणा करून ऑनलाईन प्लॅटफॉर्म्सना जबाबदारी निश्चित करणे आवश्यक आहे.
सरकार आणि ओटीटी प्लॅटफॉर्म यांची भूमिका:
- सरकारने स्पष्ट आणि पारदर्शी नियमावली तयार करायला हवीत.
- ओटीटी प्लॅटफॉर्मनी नियमांचे पालन करणे आणि स्वतः देखरेखीची यंत्रणा राबवणे आवश्यक आहे.
- तक्रार निवारणाची यंत्रणा (Grievance Redressal Mechanism) मजबूत करणे गरजेचे आहे. प्रेक्षकांना अयोग्य वाटणाऱ्या सामग्रीविरुद्ध तक्रार करण्याची सोय उपलब्ध करावी.
भारतात मनोरंजनाचे स्वरूप बदलत आहे. ओटीटी प्लॅटफॉर्म हे मनोरंजनाचे एक प्रमुख माध्यम बनले आहे. मात्र, यासोबतच अशा प्लॅटफॉर्म्सवर प्रदर्शित होणाऱ्या सामग्रीवर नियंत्रण ठेवणेही आवश्यक आहे. सरकार आणि ओटीटी प्लॅटफॉर्म यांनी एकत्र येऊन स्वस्थ आणि जबाबदार मनोरंजन प्रेक्षकांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी प्रयत्न करणे गरजेचे आहे.